Makina Mühendisi
EN 1090-2 Standardının 2024 Düzeltmesi ile Değişen Konular
EN 1090-2 Standardının 2024 Düzeltmesi ile Değişen Konular
EN 1090-2:2018 standardına “CEN/TC 135 - Execution of steel structures and aluminium structures” komitesi tarafından yapılan çalışma ile Şubat 2024 ayında bir değişiklik yapılmıştı. Şubat ayında yapılan değişiklik sonucu oluşan yeni standart ise Komite tarafından 01.05.2024 tarihinde yayınlanmıştı. Geçen bu süre zarfında TSE (Türk standartları Enstitüsü) de 08.07.2024 tarihinde aldığı kararla değişikliği kabul etmiş ve TS EN 1090-2+A1:2024 olarak duyurmuştu.
2024 yılında yapılan bu düzeltmeler ile standartta aşağıdaki değişiklikler oldu:
Constructor tanımı “işlerin yürütülmesinden sorumlu kişi veya kuruluş” olarak değiştirildi.
3.16 high-strength steels (HSS) maddesi eklendi. Tanım olarak da “termomekanik olarak haddelenmiş veya su verilmiş ve temperlenmiş durumda minimum akma dayanımı 460 MPa'dan büyük olan yapısal çelikler (içi boş kesitler, yassı ve uzun çelik ürünleri)” şeklinde tanımlanmış.
Tablo 1’e (g) notu eklenerek yüksek mukavemetli çelikler (HSS) için kimyasal bileşim ve sertifikada istenen veriler tanımlanmıştır.
Tablo 2’de Sıcak işlenmiş içi boş profiller için EN 10210-3 ve soğuk şekillendirilmiş içi boş profiller için de EN 10219-3 teknik teslim şartları eklenmiştir.
“6.5 Şekillendirme” maddesinin “6.5.1 Genel” alt maddesinin ilk cümlesi “Çelik, uygulama şartnamesinde belirtilen özelliklere uygun olması koşuluyla, sıcak veya soğuk şekillendirme işlemiyle gerekli şekle bükülebilir, preslenebilir veya dövülebilir.” Şeklinde değiştirilmiştir.
“6.5.2 Sıcak şekillendirme” maddesinde kelime düzeltmesi yapılarak “shell” yerine “may” ve “manufacturer” yerine “producer” kelimeleri gelmiştir.
“6.5.4 Soğuk şekillendirme” maddesindeki listeden (b) maddesinde bulunan gerilim giderme ile ilgili uyarılar kaldırılmıştır. Yine aynı bölümdeki (e) ve (f) maddelerinde bulunan uzama ve kırılmalar ile ilgili notlar kaldırılmıştır.
“7 Kaynak” maddesinin “7.1 Genel” alt maddesinde cümle düzeltesi yapılarak “EN ISO 17660 serisinde verilen öneriler.” Yerine “EN ISO 17660-1 ve EN ISO 17660-2'de verilen öneriler.” Şeklinde ifade edilmiştir.
Ayrıca bu maddenin sonuna “HSS için kaynak kalite yönetim sistemi EN ISO 3834-2'ye uygun olmalıdır.” Cümlesi ilave edilmiştir.
“7.4.1 Kaynak prosedürlerinin kalifikasyonu” maddesinin “7.4.1.1 Genel” alt maddesinde “EN ISO 17660 serisi” tanımı yerine “EN ISO 17660-1” ibaresi yer almıştır. Aynı maddenin sonuna ise HSS için, mekanik özelliklerin bozulmasını önlemek amacıyla, soğutma süreleri konusunda tavsiyeler eklenmiştir.
“7.4.1.2 111, 114, 12, 13 ve 14 numaralı prosesler için kaynak prosedürlerinin kalifikasyonu” maddesinde bulunan “Tablo 12 - 111, 114, 12, 13 ve 14 numaralı prosesler için kaynak prosedürlerinin kalifikasyon yöntemleri” tablosundan EN ISO 17660-2 atıfları kaldırılmış.
“7.4.1.4 Kaynak prosedürü kalifikasyonunun geçerliliği” ve “7.4.2 Kaynakçılar ve kaynak operatörleri” maddelerinde de bulunan EN ISO 17660-2 atıfları kaldırılmış.
“7.4.3 Kaynak koordinasyonu” maddesinde bulunan “Tablo 14 — Koordinasyon personelinin teknik bilgisi - Yapısal karbon çelikleri” tablosunda bulunan tüm satırlara “EN 10210-3” ve “EN 10219-3” ilaveleri yapılmıştır. Ayrıca tablo altına “HSS için, koordinasyon personelinin EN 1090-2:2018, Tablo 14'teki teknik bilgisi, EN ISO 14731'e göre C seviyesine (kapsamlı seviye) uygun olmalıdır.” Notu eklenmiştir.
“7.5.5 Ön ısıtma” maddesine yüksek mukavemetli çelikler (HSS) için, hidrojen kaynaklı çatlakları, sertleşme çatlaklarını ve büzülme çatlaklarını önlemek için, ön ısıtma ve pasolar arası sıcaklıklar ile ilgili not eklenmiştir.
“7.5.9.3 Arka oluk açma” maddesinde HSS için oluk açma (yarma) işlemi ve bu işlem sonrasında yapılması gerekenler tanımlanmıştır. Ayrıca “Termal oluk açma (yarma) işlemi ille ilgili, çelik üreticisinin ısı girdisi ve çalışma sıcaklıkları ile ilgili kılavuzuna uyulmalıdır.” Şeklinde ir ibare bulunmaktadır.
“7.6 Kabul Kriterleri” maddesinin alt maddesi olan “7.6.1 Rutin şartlar” başlığında uygulama sınıflarına (EXC) bağlı olarak verilen bazı kaynak kabul kriterleri sadeleştirilmiştir.
“7.6.2 Yorulma gereksinimleri” maddesinde EN ISO 5817:2014 standardının Ek C’sinde verilen kalite seviyeleri yerine, sadece ISO 5817 kalite seviyesi B kullanılabileceği tanımlanıştır.
“9.6.5.3 Alıştırma ve hizalama” maddesinde şimlerin kaynakla sabitlenmesine izin verilmediği, bu şartın istendiği yerlerde de kaynak ve kaynak kontrollerinin standarın ilgili maddelerine göre yapılması gerektiği belirtilmiştir.
“10.2 Boya ve ilgili ürünlerin uygulanabilmesi için çelik yüzeylerin hazırlanması” maddesinde bulunan “Tablo 22- Hazırlama derecesi” içindeki “5 yıl” ibareleri “7 yıl” olarak değiştirilmiştir.
“11.2.2.5 Kabuklar” maddesinde tanımlanan toleransların tasarımcı tarafından şartnamede belirtilmiş olması gerektiği eklenmiştir.
“12.4.2 Kaynak sonrası muayene” maddesinin alt başlığı olan “12.4.2.1 Zamanlama” maddesinin içinde bulunan “Tablo 23 Minimum bekletme süreleri” tablosunda S690 ve üzeri kaliteler ile yüksek mukavemetli çelikler (HSS) için bilgiler eklenmiştir.
“12.4.2.3 Rutin muayene ve test” maddesinin (a) maddesine 900 mm kısıtı eklenmiştir. Aynı maddenin “Tablo 24 İlave tahribatsız muayene kapsamı” tablosuna not olarak “3.16'da listelenen A2 ve B2 çelik kategorileri için, ek NDT'nin asgari kapsamı EXC3 için belirtildiği gibi olacaktır.” İfadesi eklenmiştir. Aynı maddede hata bulunası halinde yapılacak işlemler EN ISO 17635:2016 standardının Ek C bölümüne atıf yaparken, yapılan güncelleme ile birlikte yapılacak işlemler madde içinde detaylıca açıklanmıştır.
“12.4.5 Takviye çeliğinin kaynaklanmasının muayenesi ve testi” maddesinden “EN ISO 17660-2” ibaresi kaldırılmıştır.
Tüm bu değişiklikler ile birlikte yayınlanan EN 1090-2 standardı yürürlüğe girdi. Eski standart olan EN 1090-2:2018 ise 30.11.2024 tarihinde geçerliliğini yitirecek.
