Yapı Malzemeleri Yönetmeliği Gözden Geçiriliyor

Yapı Malzemeleri Yönetmeliği Gözden Geçiriliyor.

Avrupa Komisyonu'nun 07.07.2016 tarihli raporunun ardından Kasım 2016’da Yapı Malzemeleri Yönetmeliğinde bir revizyon duyurusu yapılmıştı. Yapılan çalışmalar sonucunda yapılan değerlendirme sonuçları da Ekim 2019'da yayınlanmıştı.

Avrupa Komisyonu bu revizyon çalışmaları için kendi web sayfasında bilgileri paylaşmaktadır. Ayrıca uzmanlardan da görüş talep etmektedir. Komisyonun revizyon çalışmaları ile ilgili bilgilerine https://ec.europa.eu/growth/sectors/construction/product-regulation/review_en adresinden ulaşabilirsiniz.

CPR revizyon 2020

Planlanan revizyon kapsamında Avrupa Komisyonu, 8 Nisan 2020 tarihli bir seçenekler belgesi yayınlamıştır. Avrupa Komisyonu, seçenekler belgesinde, uygulama yetkilerini güçlendirerek ve farklı piyasa gözetim otoritelerinin performanslarını uyumlu hale getirerek piyasa gözetimini geliştirmeyi önermektedir. Bu, bilgi toplamayla ilgili piyasa gözetim otoriteleri için daha güçlü yetkilendirmeler (örn. Muhtemelen uyumlu olmayan ürünlerle ilgili) ve olası cezalandırıcı tedbirler (örneğin, mali yaptırımlar uygulama veya uyumlu olmayan operatörleri kamu ihalelerinden hariç tutma hakkı) bulunmaktadır.

Üye Devlet yetkilileri için mutlak ve parametreye dayalı asgari kıyaslamaların getirilmesi, örneğin, CPR ile ilgili gözetim için ayrılmış tam zamanlı eşdeğerlerin sayısının şartları ve ayrıca piyasa gözetim personelinin uygun performansını sağlamak için tasarlanmış prosedürlerin tanıtımı da öneriler arasındadır. Uyumlaştırmayı daha da iyileştirmek için, piyasa gözetim otoriteleri arasında iletişim, koordinasyon ve işbirliğine izin verecek ve bunları özellikle karar alma uygulamalarını uyumlu hale getirmek için bir mekanizma kurulması da gündem maddeleri arasındadır.

Özellikle ülkemizde piyasa gözetim ve denetiminin etki yapılmaması; CE işaretinin ihalelerde bile ön şart olarak bulunmaması gibi konularda bazı zorlayıcı adımlar getirecektir.

Piyasa gözetimi ile ilgili bu iyileştirmeler durumu düzeltmeye yetecek mi?

Hollanda Sayıştayı'nın "Avrupa pazarında satılan ürünler: CE işaretleme sistemini çözme" raporuna göre 2010 ve 2013 yılları arasında incelenen yapı ürünlerinin % 55’inin AB gerekliliklerine uymadığı ya da tam olarak şartları karşılamadığı tespit edilmiştir. Bu sonuca göre piyasa gözetiminin daha etkin şekilde yapılmasının önemi ortaya çıkmaktadır. Etkin piyasa gözetimi dendiğinde akla gelen imalatçıları Performans Beyanı yazmaya zorlamaktan öte beyan ve standartlarda belirtilen değerleri sağladıklarını gösterir test ve belgelerin bulunmasının sağlanması olmalıdır.

Eğer üye devletler performanslarını kontrol edemezlerse, denetim gümrüklerde sıkılaştırılmak zorunda kalacak. Bu da ticaretin yavaşlaması ve ek maliyetler ile sonuçlanabilir. Ayrıca üye olmayan devletlerden gelecek ürünler için de yeni bir demetleme sistemi oluşması gerekebilir ki bu da özellikle Ortadoğu’nun Avrupa’ya ürün satması konusunda ciddi engeller oluşturabilir.

Daha önce yapılan denetimlerin sonuçlarına bakılarak piyasa gözetim otoriteleri arasındaki koordinasyonun arttırılarak, bu birimlerin çabalarını güvenlik üzerinde önemli etkisi olan ürünler üzerinde yoğunlaştırmaları gerektiği kabul edilmiştir. Bu yaklaşım ilk başta makul görünse de, denetimlerin onaylanmış kuruluşlar tarafından da kontrol edilen ürünleri kontrol etmek için yapılması ve PDDD (AVCP) sistem 3 ve 4 kapsamındaki performanslarının hiç kontrol edilemeyeceği anlamına da gelebilir. Bu durum PDDD Sistem 3 ve 4 için yeni yerel bir denetim mekanizması kurulmasına ya da yerelde kullanılacak ürünler için denetime ihtiyaç duyulması anlamına gelebilir. Ancak bu durum, mevcut Yapı Malzemeleri Yönetmeliği, 8. Maddesine tarif edilen Performans Beyanlarını (ve CE işaretini) kullanmalarından vaz geçmesi anlamını taşımayacaktır.

Profesyonel kullanıcıların ve tüketicilerin performanslarının doğruluğu hiç kimse tarafından kontrol edilmeyen ürünlerle karşı karşıya kalması kabul edilebilir mi?

Yapı Malzemeleri Yönetmeliği, ürünlerin ve dolayısıyla vatandaşların güvenliğiyle değil, performansın doğruluğuyla ilgili olduğu göz önüne alındığında, üye devletlerin denetim mekanizmalarının yeterli olup olmayacağı şüphelidir. Birçok ülkede, yapı malzemesi grubu içinde satılan ürünlerin profesyoneller tarafından alındığı ve kullanıldığı (hatta bazen bizzat devlet tarafından ihale yoluyla) düşünüldüğünde, denetimden öte bu ürünlerin kullanıcılarının eğitilmesi daha etkin bir çözüm olabilir. Ancak bu da farklı handikapları olan bir çözüm olacaktır ve üzerinde tartışılması gerekir.

Günümüzde devlet ihalelerinde bile şartların yeterince açık ve doğru bir şekilde belirlenmesinde oldukça büyük sıkıntılar yaşanırken, bu sistemi özel şirketlere bırakmak oldukça güç olacaktır. Ancak komisyondan böyle bir karar çıkarsa, ülkemizde bu konuda hali hazırda çalışmalar yürüten sivil toplum kuruluşları, üçüncü taraf gözetim firmaları ve benim gibi bağımsız danışmanların da kamu ve özel şirketlere ihale, satın alma ya da girdi kontrol aşamalarında destek olmaları istenebilir.

Burada akla gelen soru piyasa gözetimi ekiplerinin ürünlere test yapma ihtiyacının olup olmadığı ve test yapılacaksa hangi sıklıkta ve miktarda test uygulanması gerektiği olacaktır. Ayrıca test maliyetlerinin de kim tarafında nasıl karşılanacağı da ayrı bir tartışma konusu olmaktadır. Bu denetim ve testler aşamasında uygun olmayan ürün ile karşılaşıldığında nasıl bir yol izlenmesi gerektiği de özellikle yapı malzemeleri için oldukça karmaşıktır. Ürünlerin toplatılması veya geri çekilmesi söz konusu olsa bile bir inşaatta kullanılan malzemelerin sökülmesi her zaman mümkün olmayabilir. Bu da ürünlere CE işareti verilmeden önce bir ön CE sürecinden geçirilmeleri gündeme gelebilir ancak bu süreçte ürünlerin satılıp satılamayacağı da tartışma konusudur.

Komisyon toplantısı gündeminde neler var?

Komisyonun bir sonraki toplantısının 7 Eylül 2020 10:00-17:00 saatleri arasında yapılması planlanmıştır. Toplantı gündem maddeleri aşağıdaki gibi planlanmaktadır.