Makina Mühendisi
Sıcak çatlaklar
Sıcak çatlaklar, solidüs (katılaşma) sıcaklığı bölgesinde veya dar katılaşma aralığında oluşurlar. Nedeni, tane segregasyonu yani katı taneler arasında düşük sıcaklıkta eriyen maddelerin toplanması ve bunların çekme gerilmelerine dayanamayıp ayrılmasıdır.
Sıcak çatlaklar daha çok tane sınırları boyunca uzanır; bu nedenle taneler arası bir yapıdadır. Şekli ve doğrultusuna göre, hem esas malzemede hem de kaynak metalinde bulunabilen sıcak çatlaklar, kaynak bağlantısında aşağıdaki şekillerde ortaya çıkabilmektedir.
- Boylamasına çatlaklar
- Enlemesine çatlaklar
- Kaynak metalinden esas metale uzayan çatlaklar
- Uç krater çatlakları
- Kök veya çentik çatlakları
Oluşum mekanizmalarına göre, katılaşma ve yeniden erime çatlakları olarak gruplandırılırlar.
Sıcak Çatlaklardan Kaçınma
Sıcak çatlaklardan kaçınma, mikro segregasyonun sınırlanmasıyla mümkündür:
- Küçük solidüs-likidüs sıcaklık aralığı (Alaşım türü, esas veya ilave malzemenin saflık derecesi),
- Uygun ilave malzeme kullanılarak, sıcak çatlamaya yol açan bileşenlerin bağlanması (Örneğin çelikte mangan ile kükürdün bağlanarak MnS oluşturulması),
- Toplam primer tane sınırları yüzeyinin büyültülerek ve sıcak çatlama oluşturan tane sınırları filminin küçültülerek kaynak banyosunda ince taneli bir kristalleşme oluşturulması. Mümkün olduğu kadar küçük pasolar halinde kaynak yaparak, ısı girdisi ve kaynak metalinin kendini çekmesi ve esas metalde oluşan ITAB'ın küçültülmesi gerekir (Şekil 8),
- Kaynak banyosunun düşük segregasyonlu katılaşmasının sağlanması (Örneğin dikiş ortasında kristalitlerin yönlenmediği toplam büyümeye sahip küçük kaynak banyosu),
- Kaynak sırasının uygun seçilmesiyle ve katı yapışmalardan veya iç geril- melerden kaçınılarak, mümkün olan en düşük büzülme gerilmelerinin oluşturulması,
- Sıcak çatlamaya hassas malzemelerde, uç krater çatlaklarından, uzatma levhaları kullanımıyla kaçınılabilir. Bu mümkün değilse, uç kraterinin taşlanması gerekir.
