Makina Mühendisi

Çelik Yapılarda Şantiye İşleri

Şantiyede yapılan işler imalata nazaran daha az teknik gerektirse de yerine göre şartların zorluğu nedeniyle işin uzamasına neden olabilir.

Çelik yapıların şantiye işleri farklı adımları içerir. Genelde ana çerçeve (birincil çelik) kurulduktan sonra ikincil çelikler, diğer yapısal olmayan bileşenlerin bağlantıları yapılmaktadır.

Yapısal birleşim yerleri

Yapısal birleşim noktaları cıvatalı, pimli yada perçinli olabilir. Birleşim noktalarının birbirlerine ve referans noktalara göre konumları ölçülmelidir. Özellikle betona bağlanan kolon taban plakaları ya da beton duvara bağlanan kiriş bağlantıları gerekirse hareket etmeye imkan sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Özellikle deprem yüklerinde çelik ve betonun farklı davranışlar sergileyebileceği göz önüne alınarak gerekirse elastik bağlantılar tercih edilmelidir.

Yapısal olmayan birleşim yerleri

Yapısal olmayan bağlantı noktaları bina ile ikincil çeliğin ya da diğer ekipmanların bağlandığı noktalardır.

• Isıtma, soğutma, elektrik, yangın vs. sistemlerin bağlantı yerleri
• Asansör bağlantı parçaları
• Ses, ısı yalıtımı ile yangından koruma panelleri
• Dış ve iç duvar bağlantıları
• Çatı ve cephe kaplama panelleri
• Pencere, cephe ve ışıklık bağlantıları

Bu bileşenlerden bazıları yapısal toleranslardan çok daha sıkı toleranslar gerektirir. Bu sıkı toleranslar ile çelik yapı toleranslarını birbirine uyarlamak için genelde mekanik ayarlama aparatları ve bağlantı parçaları kullanılır.

Eklenecek olan ekipmanın ağırlığı, varsa titreşim ve hareketten kaynaklı etkileri tasarım aşamasında hesaplara eklenmelidir.

Cıvatalı bağlantılar

Cıvatalı bağlantı şantiye şartlarında kaynak yapmaktan daha kolay, hızlı ve hava şartlarından etkilenmeyen bir yöntemdir. Farklı kalitelerde ve cinslerde cıvatalı bağlantılar yapılabilir. Özellikle ön germeli cıvata gruplarının sıkılma miktarları kontrol edilmelidir.

Ön germeli cıvatalar sadece belirtilen yerlerde kullanılmalıdır
Farklı kalitedeki cıvataların aynı ebatları bir proje içinde kullanılmamalıdır
Ön germesiz cıvata gruplarında pul kullanımı zorunlu değildir
Sonradan boyamaya ihtiyaç duymamak için mümkün olduğunda cıvata grupları kaplamalı olarak sipariş edilmelidir
Cıvata boyları karışıklığı önlemek için genellenmelidir

Şantiye kaynağı

Diğer bağlantı tipleri ile bağlantı yapmanın mümkün olmadığı ya da estetik olarak istenmediği durumlarda şantiyede kaynak işleri yapılabilir. Kaynak işleminden önce kaynak yapılacak yer hava şartlarından korunmalıdır. Kaynakçının ve kontrolün kolayca erişebileceği şekilde düzenek kurulmalıdır.

Geçici işler

Geçici işler köprüler, büyük çatı makasları gibi tek seferde monte edilemeyecek parçalar için kullanılır. Kaldırma kulakları, geçici destek ve dayamalar imalat sırasında montaj şartları düşünülerek ilave edilmelidir. Kullanılacak geçici destekler diğer alt işler ile bağlantılı ise önceden bildirilmelidir. Kullanılacak geçici destek ya da ayakların dayanımı ve stabilitesi ayrıca tasarlanmalı ve hesaplanmalıdır.

Bazı durumlarda geçici işler asıl çeliğin bir parçası olarak bırakılabilir:

• Ara çaprazlar ve bağlantılar
• Kaldırma kulakları ve delikleri
• Yatak ve mesnetleri geçici sabitlemek için açılan delikler
• Dayamalar ve destekler
• Personel emniyeti için kaynatılan parçalar ya da delinen delikler
• Cıvatalı ya da kaynaklı konsollar

Montajın tamamlanması

Bitmiş bir yapının kontrolü genel ölçülerin alınması, diklik ve paralellik kontrolleri, parça eksiklerinin kontrol edilmesi, bağlantıların gözden geçirilmesi ile yapılır.
Boyutsal kontroller yapılırken standartlarda verilen değerlerin 20 derece sıcaklık için geçerli olduğu unutulmamalı, hava sıcaklığı ya da tek yönden gelen ısı etkileri göz önüne alınmalıdır.

Döşemenin montajı

Kompozit döşemeler için çelik üzerine genelde önceden şekillendirilmiş ince sac levhalar (trapez sac) yerleştirilir. Bu tarzda bir döşeme yapmak hızlı, güvenilir ve ucuzdur. Trapez sacları asıl çeliğe tutturmak için çakma çiviler, akıllı vidalar kullanılabilir.